“Je aandacht wordt gekaapt door je smartphone” (Interview met Wouter van Noort)

Hoe de smartphone onze aandacht kaapt

Door de komst van de smartphone duiken we massaal in onze schermen. Elke dag weer, met alle gevolgen van dien. Journalist Wouter van Noort(NRC, 1Vandaag) beschreef in zijn leuke boekje Is daar iemand? heel eerlijk hoe de smartphone zijn leven beïnvloedt en wat je er tegen kunt doen. “Smartphones kapen onze aandacht”, zo stelt ook Van Noort. En omdat het niet kunnen weerstaan van de prikkels om je heen, een van de grootste energielekken is van werkend Nederland, interviewden we Wouter.

 

Waarom heb je dit boek geschreven?

“Het boek begint met een treinritje op weg naar huis een paar jaar geleden. Toen werd ik overvallen door het gevoel van paniek dat de batterij van mijn smartphone bijna leeg was. Net toen ik na een drukke dag op de krant even lekker wilde niksen met mijn smartphone in de hand. Muziek luisteren via Spotify en een beetje surfen, mijn vriendin een appje sturen over het eten. En toen….. was de batterij leeg. ‘En nu?’ vroeg ik mezelf af? Van deze ervaring ben ik zo geschrokken dat ik op onderzoek uit ging. Ik wist zeker dat ik niet de enige was voor wie dit zo gold.”

 

Hoe erg is het gesteld?

“Er wordt gelukkig veel onderzoek gedaan naar de effecten van deze ‘always on’ apparaten op ons leven. En zeker de afgelopen twaalf maanden zijn we ons veel bewuster geworden van de impact. We voelen ook wel dat het niet goed is voor ons. Gemiddeld gebruiken mensen hun smartphone enkele uren per dag. Alleen al Facebook slokte in 2016 gemiddeld per dag 50 minuten van de tijd op van de gemiddelde Facebook-gebruiker. Apple maakte bekend dat iPhone-gebruikers hun telefoon gemiddeld tachtig keer per dag ontgrendelen. Uit een onderzoek dat ik in het boek aanhaal bleek dat maar liefst een derde van de ondervraagden dat ook nog midden in de nacht doet. De bijnaam is dan ook Bluefaces, naar het blauwe licht dat het gezicht constant verlicht…..”

‘En nu?’ vroeg ik mezelf af?

 

En hoe is het zover gekomen?

“Mensen zijn bang om iets te missen. We zijn verslaafd geraakt aan die continue stroom van informatie. Er is een mooie Engelstalige term voor: Fear of Missing Out, afgekort FOMO. Anno 2018 voelen veel meer mensen inmiddels ook wel dat er iets niet klopt. Als je er zelf geen last van hebt dan is er zeker wel iemand in je eigen omgeving. Maar ja, wat doe je eraan? Ik zelf ben op onderzoek gegaan om te zien waar dit door veroorzaakt wordt, wat de gevolgen zijn en wat je eraan kunt doen. Zo ontdekte ik hoe technologiebedrijven als Facebook, echte experts zijn geworden van een soft onderwerp als gedrag. Ze weten precies wat ons gedrag triggert én hoe we blijven terugkeren naar hun apps en websites. Daarmee kapen ze eigenlijk onze aandacht, zonder dat we het door hebben. De Cambridge Analytica-affaire rondom Facebook laat bovendien zien dat we niet alleen veel bewuster met onze aandacht maar ook met onze data moeten omgaan. Dat is trouwens een aspect dat ik nu nog wat meer aandacht zou geven in het boek.”

 

Over aandacht gesproken, je raadt het af om te multitasken.

“Inderdaad. Ons brein kan wel dingen tegelijkertijd doen maar alleen als dat heel routineuze dingen zijn die je automatisch of in een reflex doet. Je hebt twee typen aandacht: aandacht van dit moment en de aandacht die je nodig hebt om lange tijd je focus ergens op te richten. Die eerste soort kun je maar op één ding tegelijk richten, de rest wordt weggefilterd. De tweede soort aandacht is het vasthouden van je aandacht in de tijd, dat is wat we concentratie noemen.

Uit diverse onderzoeken blijkt zelfs dat je IQ daalt op het moment dat je aan het multitasken bent. Bij een Engels onderzoek werd deelnemers gevraagd niet alleen een intelligentietest te maken maar tegelijkertijd ook op andere dingen te letten. Zij scoorden 15 punten lager. Bij een Amerikaans onderzoek kwam naar voren dat alleen al de wetenschap dat er een onbeantwoorde e-mail op je wacht, je IQ met gemiddeld tien punten doet dalen. Sommigen zeggen zelfs dat multitasken het nieuwe roken is. ”

 

“Multitasken als het nieuwe roken”

 

Hoe worden we als consument nog slimmer dan die techbedrijven die alles van ons weten?

“Allereerst voor jezelf bepalen of je iets aan je smartphonegebruik wilt doen. Ik kan me geen leven zonder dat ding voorstellen. Neem alleen al Google Maps, dat is onmisbaar. Aan de andere kant wil ik mijn aandacht niet langer laten kapen door mijn smartphone. Ik wil de voordelen van tech echter niet missen. Voor mij is de sleutel geweest om zelf na te denken hoe en wanneer ik hem gebruik. Ik ben niet cold turkey gestopt maar heb keuzes gemaakt:

1. Geen push: zelf heb ik daarom allerlei notificaties uitgesteld. Juist die zogenaamde ‘push-berichten’ (‘je hebt 2 nieuwe berichten’) zorgen ervoor dat je aandachtsspanne vaak onderbroken wordt. Je gaat dan vaak tóch kijken welke berichten er zijn binnen gekomen in je mailbox of op Facebook. Dat staat bij mij dus uit.
2. Uit is uit: verder laat ik mijn telefoon in mijn jaszak als ik een bespreking heb. Tijdens een van de recente Amerikaanse onderzoeken die ik aanhaal, gingen mensen in gesprek met een onbekende. Een derde van die personen kon het niet nalaten om na tien minuten de telefoon erbij te pakken. Hun gesprekspartners beoordeelden de gesprekken als minder bevredigend. Bij mensen die elkaar wel kenden werd nog negatiever geoordeeld over mensen die de telefoon erbij pakten.
3. En uit blijft ook uit: tot slot negeer ik de prikkels zodat mijn aandacht blijft bij wat ik van plan was te doen. Tijdens het lezen van een krant of een boek voel ik nog steeds wel de aandrang om de telefoon te pakken. Of tijdens een autorit. Maar ik doe het niet.

 

Hoe word je slimmer dan die techbedrijven die alles van ons weten?

 

De populariteit van de smartphone heeft zich zo stormachtig ontwikkeld dat we even een knop moeten omzetten. Dat is me gelukt. Het zal voor iedereen even een zoektocht zijn. Het is allemaal nieuw voor ons en ons brein is nu eenmaal ingesteld op nieuwe informatie want zo hebben we als mens overleefd. Maar in deze tijd van continue informatiestromen moet je zelf beslissen wanneer en hoe je ermee omgaat zodat je concentratievermogen niet kleiner is dan dat van een goudvis, zoals een tech-bedrijf onlangs zelf publiceerde… Een van de experts die ik sprak voor dit boek is Professor Ap Dijksterhuis. Hij slaagt erin om dagelijks zijn smartphone tot de lunch niet raadplegen. Dat lijkt me wel heel erg lekker. Alleen is dat voor een techjournalist onmogelijk…..

 

MEER LEZEN?

Ben je door dit interview getriggerd? Lees dan het boek Is daar iemand? Ideaal ook voor tijdens je vakantie. Kun je meteen nadenken hoe je na de vakantie die vakantie-energie kunt vasthouden.

Voor dit boek sprak Wouter van Noort met denkers uit de psychologie, economie en technologie en bezocht hij de machtigste techbedrijven ter wereld om erachter te komen hoe de smartphone ingrijpt in onze relaties, ons werk, ons geluk. In het tweede deel van het boek legt Van Noort de mechanismen bloot waarmee Facebook, Google, Netflix etc. onze aandacht kapen. Zeer de moeite waard.

 

OVER DE SCHRIJVER

Een bekende naam? Wouter van Noort ken je wellicht van zijn werk voor NRC Handelsblad en anders van zijn optredens bij De Wereld Draait Door en 1Vandaag. Is daar iemand? is zijn eerste boek.

 

 

OVER DE LEZER

Patrick Davidson: gefascineerd door mensen en teams die zichzelf continu overtreffen onderzoekt Patrick binnen organisaties waar mensen energie van krijgen en waar ze energie lekken. Patrick leest, spreekt en schrijft hierover, onder meer in het boekje Waar haal je de energie vandaan?dat hij samen met Hans van der Loo uit bracht in 2016. Van deze bestseller zijn alweer vier drukken verschenen. Momenteel werken Davidson en Van der Loo aan het boek Wavemakers waarin ze het leiderschap, gedrag en de cultuur van snel groeiende organisaties onder de loep nemen. Ze reisden daarvoor de wereld over om te leren van mensen en organisaties die elke dag werken aan een betere wereld.